Olej rzepakowy a choroby tarczycy
Osoby z różnymi schorzeniami zwykle szukają informacji dotyczących zalecanej diety w internecie. Niestety nie jest to dobre miejsce, aby indywidualnie zadbać o zdrowie i przeczytać rzetelne wskazówki. Nierzadko niestety również wiele specjalistów podaje błędne zalecenia bez oparcia w badaniach naukowych. Jednym z takich mitów jest niekorzystny wpływ spożycia oleju rzepakowego w chorobach tarczycy – niedoczynności tarczycy oraz choroby Hashimoto. Niepokój ten bierze się z przypisywaniem olejowi rzepakowemu wolotwórczego działania ze względu na zawartość substancji antyodżywczych – goitrogenów. Działanie takie ma również kwas erukowy, ale obecnie do spożycia produkuje się olej rzepakowy ze śladową ilością tego składnika. Naukowcy wykorzystali tradycyjną hodowlę roślin do wyeliminowania niepożądanych składników rzepaku, a mianowicie kwasu erukowego i glukozynolanów.
Goitrogeny są to związki hamujące wchłanianie składników odżywczych z pożywienia. Związki te mogą wiązać się z jodem i hamować syntezę hormonów tarczycy. Jod jest pierwiastkiem niezbędnym do syntezy hormonów tarczycy. Niedobór jodu prowadzi do obniżenia stężenia T3 i T4, wzrostu poziomu TSH, powiększenia gruczołu tarczowego i powstawania wola. Do prawidłowego funkcjonowania tarczycy niezbędne jest 150 mcg jodu dziennie. Głównym źródłem jodu w żywności są ryby, produkty mleczne, glony, skorupiaki.
Goitrogeny znajdują się w wielu produktach pochodzenia roślinnego. Silne goitrogeny, których zalecane spożycie wynosi nie więcej niż 1 porcja na tydzień w postaci surowej to: kapusta bok choy, brokuły, brukselka, kalafior, jarmuż, gorczyca, rzodkiewka, brukiew, kalarepa oraz soja i jej przetwory. Słabsze goitrogeny, których zalecane spożycie zalecane jest nie więcej niż 3-4 porcje na tydzień to: pędy bambusa, brzoskwinie, kasza jaglana, orzeszki ziemne, gruszki, orzeszki pinii, szpinak, truskawki, słodkie ziemniaki. Dodatkowo osoby, które nie mają niedoboru jodu nie muszą zupełnie obawiać się tych produktów spożywczych. Oprócz goitrogenów zawierają wiele ważnych witamin, składników mineralnych i błonnika pokarmowego.
Żadne źródła nie podają w liście produktów spożywczych oleju rzepakowego jako znaczącego w diecie źródła tych substancji antyodżywczych. Nawet jeżeli znajdują się one w ziarnach, nie przechodzą do oleju, a spożycie zalecanych 2 łyżek oleju nie ma żadnego znaczenia na pracę tarczycy. Nie ma również żadnej publikacji naukowej dotyczącej negatywnej reakcji na udział oleju rzepakowego w diecie pacjentów z tym schorzeniem. Dodatkowo nie jest konieczna całkowita eliminacja produktów zawierających goitrogeny z diety. Obróbka termiczna może obniżyć zawartość goitrogenów do ok. 30%, a olej rzepakowy stosuje się w polskiej kuchni głównie do smażenia.
Olej rzepakowy jest wręcz wskazany dla osób z chorobami tarczycy
ze względu na jego przeciwzapalny charakter poprzez bardzo dużą zawartość kwasów omega 3. Ilość i rodzaj tłuszczu w diecie wpływa na aktywność osi podwzgórzowo-przysadkowo- tarczycowej (HPT). Synteza hormonów w tarczycy może zależeć od ilości i jakości tłuszczu w diecie. Wyniki badań wskazują na stymulujący wpływ na ten proces kwasów wielonienasyconych, zwłaszcza n3, a hamujący kwasów nasyconych Spożywanie kwasów tłuszczowych wielonienasyconych, zwłaszcza należących do rodziny n3, zwiększa aktywność osi HPT. Wykazuje się w badaniach wzrost aktywności TPO wraz z ilością spożywanego tłuszczu w przypadku oleju rzepakowego, bogatego w kwas oleinowy (C18:1 n9) i kwas α- linolenowy (C18:3 n3), a obniżenie w przypadku oleju słonecznikowego o dużej zawartości kwasów n6 oraz oleju palmowego, charakteryzującego się wysokim poziomem kwasu palmitynowego (C16:0).
Wbrew obiegowym informacjom znajdującym się w internecie, olej rzepakowy wykazuje korzystne działanie dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy.
Dr n. o zdr. Hanna Stolińska, dietetyk kliniczny
Sfinansowano z Funduszu Promocji Roślin Oleistych